Maria Grzegorzewska (1888-1967)

,,Miłość jest dźwignią życia, jakby największym impulsem natury ludzkiej do harmonii,
do ładu, do nawiązania łączności między ludźmi, do życzliwej względem nich postawy". 
Maria Grzegorzewska

Maria Grzegorzewska urodziła się 18 kwietnia 1888 roku we wsi Wołucza koło Rawy Mazowieckiej. Była najmłodszym, szóstym dzieckiem Adolfa i Felicji z Bohdanowiczów Grzegorzewskich. 
W roku 1900 Grzegorzewska podjęła naukę w Warszawie, na pensji prowadzonej przez panią Kotwicką. Następnie przeniosła się do ogólnokształcącej szkoły średniej - Pauliny Hewelke. Szkołę tę ukończyła w roku 1907. Rok później uczęszczała już na Wydział Matematyczno? Przyrodniczy rocznego kursu przygotowującego do studiów uniwersyteckich. Jednocześnie z zajęciami na kursie rozpoczęła działalność społeczno - oświatową. Tym samym zwróciła na siebie uwagę władz carskich, co zmusiło ją do wyjazdu na Litwę. Sytuacja materialna jej rodziców nie była najlepsza, młodziutka Maria podjęła więc pracę jako nauczycielka w domach prywatnych, przygotowując się jednocześnie do studiów wyższych. 
W roku 1909 wyjechała do Krakowa i wstąpiła na Uniwersytet Jagielloński, rozpoczynając studia przyrodnicze. W Krakowie Grzegorzewska spędziła dwa lata. Zła sytuacja materialna zmusiła ją do podjęcia pracy zarobkowej. Studiowała z pasją, a jednocześnie udzielała korepetycji i podejmowała wykłady na Uniwersytecie Ludowym im. Adama Mickiewicza. W tym okresie Maria Grzegorzewska poznała również szereg ciekawych osób, z grona ówczesnych naukowców. Zawsze życzliwa, uśmiechnięta, chętna do niesienia pomocy zyskała sobie sympatię ogółu. 
Choroba płuc zmusiła ją do przerwania studiów, podjęcia leczenia i w konsekwencji wyjazdu z Krakowa do Zakopanego. Tam dowiedziała się o utworzeniu Międzynarodowego Fakultetu Pedagogicznego w Brukseli i nawiązała kontakt korespondencyjny z jego twórczynią Józefą Joteyko.
W roku 1913 Maria wyjechała do Brukseli. Od początku nawiązała przyjacielskie kontakty z Profesor Joteyko i innymi sławnymi pedagogami. Z chwilą wybuchu wojny Fakultet został zamknięty. Grzegorzewska przebywała w tym czasie na wakacjach w Polsce. Udało się jej jednak przedostać do Londynu, skąd już razem z profesor Joteyko wyjechały do Paryża. Grzegorzewska rozpoczęła studia na Sorbonie. Jej zainteresowania dotyczyły w tym czasie wrażeń estetycznych dzieci i młodzieży.
W roku 1916 uzyskała doktorat z zakresu estetyki. Wkrótce jednak zapadła w jej życiu niezwykle istotna decyzja. Maria Grzegorzewska, pod wrażeniem oddziału dla upośledzonych umysłowo, w jednym z francuskich szpitali, postanowiła poświęcić się pracy z upośledzonymi. Rozpoczęła między innymi pracę w klasie dla dzieci upośledzonych umysłowo, w jednej ze szkół paryskich. Poznawała dzieci, ich potrzeby i tworzyła metodę pracy z nimi. 
W maju 1919 roku wróciła do Polski i wraz z dniem 1 listopada podjęła pracę w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego na stanowisku referenta do spraw szkolnictwa specjalnego. Następnie zaczęła pracować jako wizytator i zajmowała się organizacją szkół specjalnych oraz przygotowaniem nauczycieli i wychowawców do pracy w tych szkołach.
W grudniu 1920 roku zorganizowała w Warszawie półroczny Kurs Pedagogiki Specjalnej. Ostatni kurs w roku 1922/23 został połączony z Instytutem Fonetycznym i w ten sposób powstał Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej. Jego dyrektorem została Maria Grzegorzewska.
Od roku 1923 Grzegorzewska była jednym z najbardziej aktywnych członków Komisji Obrony Szkoły Jednolitej. Prowadziła akcję uświadamiającą społeczeństwo o potrzebach dzieci kalekich, niepełnosprawnych, upośledzonych umysłowo. Wielokrotnie wyjeżdżała za granicę. Brała udział w seminariach i kongresach, wygłaszała prelekcje, referaty, zwiedzała placówki przeznaczone dla dzieci o różnym typie upośledzeń.
W 1930 roku Maria Grzegorzewska powołała Państwowy Instytut Nauczycielski. 
W 1934 roku odbył się II Zjazd Nauczycieli Szkół Specjalnych, podczas którego Grzegorzewska wygłosiła referat pod tytułem ,,Metoda ośrodków zainteresowań z punktu widzenia przystosowania jej do wychowania upośledzonych umysłowo. Metoda ta, oparta na sposobie nauczania Decrolyego, została przez nią dostosowana do potrzeb polskiego szkolnictwa specjalnego, po wprowadzeniu pewnych zmian i innowacji. Jako "metoda ośrodków pracy" jest ona do dziś aktualna w pracy z dziećmi specjalnej troski.
W czasie II wojny światowej Maria Grzegorzewska znalazła zatrudnienie jako nauczycielka Szkoły Specjalnej w Warszawie i aktywnie uczestniczyła w tajnym nauczaniu młodzieży. Organizowała również pomoc dla dzieci dotkniętych skutkami wojny. Była aktywnym członkiem Głównego Komitetu Pomocy Żydom, udzielała pomocy Żydom w getcie, organizowała opiekę nad dziećmi żydowskimi, umieszczając je w rodzinach polskich. W powstaniu warszawskim brała czynny udział jako pielęgniarka.
Po II wojnie światowej odbudowała i rozwijała działalność PIPS-u, a następnie w roku 1956 zorganizowała Katedrę Pedagogiki Specjalnej na Uniwersytecie Warszawskim i objęła jej kierownictwo.
Za zasługi na polu kształcenia nauczycieli dla szkół specjalnych, a przede wszystkim za rozwój podstaw teoretycznych wychowania i kształcenia dzieci upośledzonych, Grzegorzewska  jako pierwsza kobieta w Polsce  otrzymała Order ,"Budowniczy Polski Ludowej".
Maria Grzegorzewska zmarła 6 maja 1967 roku. Jej osiągnięcia w zakresie pedagogiki specjalnej są ogromne. Maria Grzegorzewska jest twórcą, inicjatorem i organizatorem systemu kształcenia specjalnego w Polsce. Całe swoje życie poświęciła osobom upośledzonym, walcząc o szacunek dla nich oraz o pełne prawo do nauki i pracy. Swoją działalnością i postawą przekonywała, że kalectwo nie pomniejsza wartości i godności człowieka.

"Nie ma kaleki - jest człowiek!" 
Maria Grzegorzewska